Wednesday, 29 March 2017

“Nid i’r doeth a’r deallus yr ysgrifennais ond i’r dyn cyffredin”. Herald Gymraeg 29 Mawrth 2017






“Nid i’r doeth a’r deallus yr ysgrifennais ond i’r dyn cyffredin”.

A dyna chi ddyfyniad, Daniel Owen wrthgwrs – dyma a welir ar waelod y cerflun o Daniel o flaen llyfrgell Yr Wyddgrug. Dyma’r tro cyntaf i mi sylwi ar hyn go iawn. Rwyf wedi edmygu cerflun Daniel a’i het hyfryd fflat droeon ond am ba bynnag reswm,’rioed di darllen yr ysgrif yn iawn.

Wrth feddwl ymhellach am y dyfyniad, mae rhywun yn naturiol yn ochri gyda agwedd cydraddol neu egalataraidd Daniel, onid hawdd i ni gyd ddychmygu rhywsut ein bod yn rhan o’r ‘werin bobl’ yn hytrach na rhyw garfan arall ‘elite’. Ond wedyn wrth feddwl ymhellach am y dyfyniad mae rhywun yn dechrau gofyn cwestiwn mwy sylfaenol – pwy yn union yw eich cynulleidfa?

Yn sicr o safbwynt fy hyn fel colofnydd, pan ddechreuais gyfrannu colofnau lled heriol yn Y Faner yng nghanol y 1980au fy unig fwriad oedd ‘gwylltio’ y ‘sefydliad Cymraeg’. Feddyliais i ’rioed am ddarllenwyr na chynulleidfa ac a bod yn onest nes i ’rioed ddisgwyl y byddai fy nghyfoedion yn darllen Y Faner. Doeddwn ddim yn disgwyl cynulleidfa.

Tri deg mlynedd (a mwy) yn ddiweddarach, gyda’r golofn hon yn yr Herald Gymraeg, mae meddylfryd hollol wahanol ynghlwm a’r broses o sgwennu. Heb os, y prif fwriad yw diddanu, addysgu a gwneud i’r darllenydd feddwl – ond rydwyf yn hollol falch fod pobl yn darllen y golofn, fod unrhywun yn darllen y golofn. Heb gynulleidfa / darllenwyr – does gennym ddim byd.

Yn amlwg nid ‘plesio’ y darllenwyr yw’r prif fwriad, ond does dim dwy waith fy mod yn falch iawn o glywed pan fydd pobl yn dweud wrthof eu bod wedi mwynhau darllen rhyw golofn arbennig neu yn mwynhau holl golofnwyr yr Herald Gymraeg yn wythnosol. Does dim cwestiwn o wahaniaethu rhwng y doeth a’r deallus a’r dyn cyffredin – rwyf yn gwerthfawrogi cefnogaeth holl ddarllewnyr yr Herald Gymraeg. Ha! – mae pawb ohonnoch yn ddoeth a deallus!

Felly hefyd gyda fy sioe radio BBC Radio Cymru ar nosweithiau Llun. Y prif nod heb os pob Nos Lun yw cadw cwmni i bwy bynnag sydd yn gwrando ac yn aros hefo mi dros y dair awr. Cael ‘sgwrs’ hefo’r gynulleidfa yw’r nod a phlethu hynny hefo caneuon da sydd yn gwneud i bawb deimlo yn hapus neu’n well ac yn gysurus.





Dros y blynyddoedd fel colofnydd mae caffis bach Cymru wedi cael cryn sylw gennyf ac wythnos yn ôl cafodd holl golofnwyr yr Herald Gymraeg (Bethan, Bethan, Angharad, Tudur a minnau)  gyfle i gymdeithasu yng Nghaffi Sam ar Stryd Fawr, Llanberis. Am le bach hamddenol. Cafwyd sgwrs, yn y dull hen ffasiwn traddodiadol Gymreig, a rhoi y Byd yn ei le a thrafod hyn a llall.

Well i ni son am y bwyd yntydi. Wel dyma chi flasus, cafodd sawl un o’r criw y darten ffacbys a thomato (you say tomatoe) a rhaid dweud fod hwn yn un o’r pethau mwyaf blasus rwyf wedi ei brofi ers talwm. Ddylia hi ddim bod yn beth mor anghyffredin a hynny i fwynhau blas bwyd, ond tydi bwydydd yr archfarchnadoedd ddim yn cyrraedd y nôd bellach. Tydi eu tomatos, sut bynnag da chi’n eu hynganu, ddim hefo’r un blas (os oes blas o gwbl) a’r hyn a geir o’r tŷ gwydr.

Rhywbeth arall ‘anarferol’ am Caffi Sam (eto, na ddylia fod yn anarferol ond mae o mewn gormod o gaffis) oedd fod gofal mawr wedi ei gymeryd wrth osod y bwyd, y salad yn arbennig, ar y plât. Roedd y salad ymyl yn bleser yn ei hyn. Nid deilen o letys wedi brownio a threuan o domato di-flas archfarchnadaidd ond gwledd o ddanteithion iachus ac ysgafn.
Dwi ddim yn cofio pryd fwynheais y profiad bwyta gymaint ers amser. Wrth reswm roedd y cwmni a’r sgwrs yn rhagorol OND roedd bwyd Caffi Sam yn caniatau i rhywun fwynhau y foment o gnoi a llyncu, o flasu ac arogli. Ewch yno a mwynhewch.

Wrth i ni fwyta gyda criw yr Herald sylwias fod cerddoriaeth Echo and the Bunnymen a Public Image Limited yn chware yn y cefndir a rhaid oedd gofyn pwy oed wedi dewis y ‘tiwns’. BBC 6 Music oedd ymlaen ganddynt yn Caffi Sam. Pwy all ddadlau hefo hynny – onibai eu bod yn dewis Lisa Gwilym, Georgia Ruth neu Huw Stephens ar BBC iPlayer – ella dylia nhw!




Yn anfwriadol yr wythnos hon rwyf wedi dechrau dilyn rhyw drywydd sydd yn ymwenud a phleser a phrofiad sydd yn arwain yn daclus at ddiwgyddiad Psylence yn Pontio Bangor nos Wener dwetha lle roedd y grwp arlosol electronig Cymraeg Datblygu yn chwarae yn fyw (cyfeilio o fath) tra roedd ffilm ‘Kiss’ gan Andy Warhol yn cael ei ddangos ar y sgrin fawr.
Erbyn diwedd y cyngerdd / digwyddiad celfyddydol dyma gael cyhoeddiad o’r llwyfan mai dyma gig olaf Datblygu. Gobeithio nad yw hyn yn wir. Gobeithio cawn weld Datblygu yn perfformio rhywbryd eto yn y dyfodol ar rhyw lwyfan neu’i gilydd. Mae eu hangen.

Efallai mai’r hyn sydd yn ddiddorol am Datblygu yw eu bod wedi llwyddo i greu caneuopn pop cofiadwy a darnau o gelfyddyd perffaith dros y blynyddoedd heb erioed gyfaddawdu. Anodd dychmygu fod Datblygu wedi poeni gormod am y gynulleidfa dros y blynyddoedd – mae nhw wedi creu a wedyn dewis y gynulleidfa oedd tiwnio i mewn. Roedd Sinema Pontio yn orlawn o’r ‘doeth a’r deallus’ a oedd yn mwynhau pob eiliad o berfformiad Datblygu.

Mae gŵyl Psylence yn haeddu gwell triniaeth na hyn felly fy mwriad yw son mwy am yr ŵyl wythnos nesa.



No comments:

Post a Comment