Dyddiau Roc a Rôl. Adolygiad Rhys Mwyn.

Emyr Huws Jones cyfansoddwr, dyna’r peth cyntaf sydd yn mynd drwy feddwl rhywun. OK, dwi yn ei gofio fel aelod (achlysurol) o’r Tebot Piws ac ar y record ‘Nwy yn y Nen’ (Sain 19) mae ei lun yn ymddangos ar y clawr cefn yn fach bron fel cartŵn o dan gesail Sbardun. ’Di lun o ddim ar y recordiau erail.

Ffurf y llyfr yw fod geiriau rhai o’i ganeuon amlycaf yn ymddangos ar dudalen a wedyn mae Ems yn trafod yr hanes tu cefn y gân. Ddigon diddorol Mae’n braf weithiau clywed gan y cyfansoddwr – fel clywed gan artist – cyfle i ddallt pethau yn well. Fel arall mae rhywun yn gwrando ac yn dehongli yn ei ffordd bach ei hyn. Mae hynny yn iawn hefyd.

Caneuon hiraethus / serch yn gorlifo ac atgofion yw’r caneuon ran amla. Dwi’n trio cael hyd i’r Roc a Rôl. Cawn hanes Lonnie Donegan ar dudalen 31 (Pennod Cofio Dy Wyneb). Sgiffl oedd Roc a Rôl cyn Roc a Rôl gyrraedd Prydain rhywsut. Wrth drafod Donegan mae Ems yn cyfeirio ato fel ‘arwr’ a does ond rhaid meddwl am y grwp Quarrymen hefo John a Paul cyn llwyddiant byd eang y Beatles er mwyn gwerthfawrogi dylanwad rhai fel Donegan ar gerddoriaeth poblogaith a’r ffrwydriad o fewn ychydig flynyddoedd o Roc a Rôl go iawn.

Rydym yn cyrraedd Elvis a Tupelo ar dudalen 100 (Pennod Mi Ganaf Gân), mae Johnny Cash y rebel a’r herwr canu gwlad Roc a Rôl yna hefyd. Agosach iddi rhywsut. Er rhaid cyfaddef fod ffiniau canu gwlad a Roc a Rôl yn cyd-gyffwrdd ac yn anelwig go iawn gyda artistiaid fel Cash ac Elvis. Tydi’r Efengyl (canu Gospel) ddim mor bell a hynny chwaith.

Cawn lun o Ronnie Drew (Dubliners) ar dudalen 97 hefo Ems a Lyn Ebeneser – arwr arall. Does neb yn anghytuno ac Ems yma – ddim o gwbl. Ronnie Drew, Johnny Cash, Lonnie Donegan ôll yn ddylanwadau mawr, yn artistiaid pwysig a dylanwadol. Ond dwi dal ddim cweit yn gweld y Roc a Rôl. Pwy ddewisiodd y teitl ar gyfer y llyfr?

I ffans o ganeuon Emyr Huws Jones mae hwn yn lyfr perfaith. I ffans Roc a Rôl efallai nad oes cweit ddigon o gitars uchel, ddim cweit digon o Cochran a Vincent, trowsusau a jacedi lledr a’r hyn ddaeth wedyn, y Stones, Faces, Kinks.