Rwyf yn hoff iawn o Gareth Potter, cerddor, DJ, actor a
chyflwynydd. Mae o yn un o’r cymeriadau hynny sydd yn gwneud Cymru yn lle mwy
diddorol ac yn sicr o ran diwylliant Cymraeg mae Potter wedi cyfrannu ac
arloesi ers ddechrau’r 1980au. I’r rhai sydd yn llai cyfarwydd a’r Byd Pop
Cymraeg dyma’r gwr ffurfiodd y grwpiau Clustiau Cwn, Pry Bach Tew, Traddodiad
Ofnus, Pop Negatif Wastad a Ty Gwydr.
I’r rhai sydd yn dilyn diwylliant y Byd Mawr tu allan i
Gymru, fe fu unwaith, yng nghanol y 1980au, yn aelod o gast ‘Eastenders’, ond
erbyn heddiw fel troellwr (DJ) mae Potter fwyaf adnabyddus. O bryd i’w giliydd
cawn weld Potter ar y teledu (S4C). Bu’m yn ffilmio yn ddiweddar gyda Potter
(ar gyfer S4C) a fe ysgogodd hyn i mi ail edrych ar ei raglen ddogfen a
ddarllewdyd llynedd ‘Gadael yr Ugeinfed Ganrif’.
Rhaglen am y ‘Sin Danddaearol’ oedd ‘Gadael yr Ugeinfed
Ganrif’, sef cenhedlaeth o grwpiau ffurfiodd yn yr 1980au fel adwaith yn erbyn
yr hyn roeddynt yn ei weld fel roc Cymraeg “hen ffasiwn”, “canol y ffordd”. Mae’r
sefydliad Cymraeg (hen stejars y Cyfryngau)
o hyd wedi cyfeirio at y roc Cymraeg canol y ffordd yma fel yr ‘Oes Aur’
– felly roedd (gwrth) safbwynt gwahanol iawn ar hyn yn nogfen Potter.
Grwpiau fel Y Cyrff, Datblygu, Tynal Tywyll, Llwybr
Llaethog, Fflaps, Elfyn Presli, Traddodiad Ofnus, oedd rhai o’r enwau mwyaf amlwg a blaenllaw
o’r Sin Danddaearol. Chwerthais yn uchel wrth weld Mark Lugg o Traddodiad Ofnus
a Pat Morgan o Datblygu yn datgan faint roeddynt yn ‘casau’ yr hen grwpiau.
Teledu hanfodol felly. Does dim o’i le mewn mynegi barn a pheth iach oedd agor
y ‘generation gap’ yn Gymraeg.
Wrth ail edrych ar y rhaglen, dyma gadarnhau pam mor dda yw
Pete Telfer fel cyfarwyddwr ffilm. Bu Telfer, fel Potter, yn rhan o’r Sin
Danddearol; rol Telfer oedd ffilmio fideos a thynnu lluniau mewn cyngherddau.
Gyda’r ddau yma, Potter yn cyflwyno a Telfer yn cyfarwyddo cafwyd cipolwg manwl
a chywir o’r cyfnod – neu i arall eirio hyn – ‘manwl-gywir’ a ‘ffeithiol-gywir’.
Rwyf yn derbyn fod hyn yn deledu o ddiddordeb cyfyng iawn,
lleiafrif o leiafrif sydd yn mynd i fod a diddordeb yn hyn o fewn y Gymry
Cymraeg ond argian dan, da o beth fod
S4C yn gweld yn dda i ddarlledu rhywbeth fel hyn. Oleiaf dyma gydnabod fod mwy
i ddiwylliant Cymraeg na’r hyn sydd ar gael fel arfer ……. Fel rwyf wedi datgan
miloedd o weithiau – mae rhai ohonnom angen sylwedd, angen BBC 6 Music, angen
Radio 4 a BBC 4 yn Gymraeg.
A dyma ni, yn 2015, y ddau hen ‘pync’ Potter a Mwyn, yn
ffilmio yng Ngaer Digoll ger Tre Llai, Sir Drefaldwyn. Nid cerddoriaeth, na
punk, na’r Sin danddaearol y tro yma ond archaeoleg (diolch i’r nefoedd).
Bryngaer o Oes yr Haearn yw hon sydd yn cael ei chadw bellach gan
Ymddiriedolaeth Archaeolegol Clwyd-Powys. Ffilmio cyfres am hanes y ffin oedd
Potter ar gyfer Cwmni Da.
Peth od yw cyfarfod mewn ‘bywyd arall’, dwi byth yn siwr
beth mae fy hen gyfoedion o’r Byd Pop yn feddwl am y droedigaeth (archaeolegol)
dwi di gael. Ar ol ffilmio roeddwn yn mynd yn syth am eglwys Sant Mihangel yn y
Ffordun. Esbonias wrth y criw ffilmio y byddaf yno am yr awr nesa yn astudio
ffenestr William Morris & Co yn y gangell.
Ar ol hynny crwydrais ddarnau o Glawdd Offa ger Ffordun a
Chirbury. Yn dilyn hyn cefais banad yn y Castle Kitchen yn Nhrefaldwyn cyn mynd
fyny am y castell. Er cymaint mwynheais ffilmio gyda Potter, roedd hyn hefyd yn
gyfle da i fynd i grwydro.
No comments:
Post a Comment