Hon mae’n debyg fydd y golofn olaf cyn i beth bynnag sydd am
ddigwydd hefo Brexit nesa – ddigwydd. Neu efallai ddim. Amser a ddengys. Mae
gwallgofrwydd gwleidyddion wedi cyrraedd uchelfannau newydd. Hyd yn oed o fewn
un diwrnod, o fewn oriau, mae newyddion y dydd yn gallu newid fel y tywydd ar
gopa’r Wyddfa.
Yn ystod fy ieuenctyd (ffôl a diniwed) credais fod yna
ffordd arall o edrych ar wleidyddiaeth. Chefais fy hyn rioed yn uniaethu a
chenedlaetholdeb syml. Rhywsut wrth geisio darganfod a diffinio fy Nghymreictod
teimlais fod elfennau o ddamcaniaethau Bakunin, Kropotkin neu Emma Goldman yn rhai
fyddai’n gallu cael eu trawsblannu i’r ardd Gymreig.
A nawr, yn ystod fy henaint (profiad bywyd) rwyf yn
dychwelyd fwy fwy at y ffyrdd yma o feddwl. Dyfyniad Graucho Marx yw’r llinell
fesur bob amser. “Ni fyddwn yn ymuno ac unrhyw glwb fydda yn fy nerbyn fel
aelod”. Felly gyda’r anarchwyr – dwi ddim am ymaelodi na dilyn eu ‘rheolau’. Er
mor wirion y datganiad yna, mae yna hefyd wir ynddi.
Y dyfyniad cywir oedd, “I sent the club a wire stating,
PLEASE ACCEPT MY RESIGNATION. I DON'T WANT TO BELONG TO ANY CLUB THAT WILL
ACCEPT ME AS A MEMBER”. Anodd anghytuno a Groucho. Hiwmor yn aml yw’r arf
gorau. Neu gwell chwerthin neu bydd rhywun yn crio.
Cefais wahoddiad gan Ian Bone o Class War i sefyll ar eu rhan
fel ymgeisydd yn erbyn Stephen Kinnock yn sedd Castell Nedd Port Talbot, Etholiad
Cyffredinol 2015. Am eiliad roedd temtasiwn. A’i dyma ddechrau ar yrfa newydd fel
gwrth-wleidydd? Ond wedyn wrth bwyllo, pwyso a mesur – dyma lais Groucho yn fy
narbwyllo. Am faint fyddwn yn para yn dilyn rheolau Class War? Nid yn hir.
Rhywbeth arall a fy anesmwythodd am gynnig Class War oedd
iddynt son ar y ffon “it’s somewhere near Carmarthen”. Caernarfon. Carmarthen.
Hmmm, ddim mor agos a hynny efallai. Tua’r un pryd roedd egin sgwrs wedi
dechrau hefo uwch gynhyrchydd cerddoriaeth y BBC, Gareth Iwan, am i mi gyflwyno
rhaglen gerddoriaeth ar Radio Cymru gyda cynulleidfa darged rhwng 30 a 60 oed.
Hawdd oedd gwneud y penderfyniad am gyfeiriad fy mywyd.
Dyma bori drwy hen recordiau feinyl a dechrau swydd newydd yn cyflwyno’r sioe
nos Lun ar Radio Cymru. Dwi dal yno. Petawn wedi dilyn y trywydd (gwrth)
wleidyddol byddwn yn dlotach yn ysbrydol erbyn heddiw. Byddai pob pont dan haul
wedi ei llosgi. Ac i beth? Byddai Brexit dal hefo ni.
Byddai dadlau hefo Kinnock wedi bod yn hwyl. Byddai Ian
Bone a Class War siwr o fod wedi creu dramau cyfryngol ond dwi ddim yn siwr beth
fydda’i wedi ei gyflawni. Rwyf yn anarchydd sydd wedi methu rhywsut. Fel
cymaint arall, tydi ffurfioldeb y drefn wleidyddol ddim yn fforwm i’r eneidiau
rhydd. Neu fel fydda fy hen fodryb yn dweud “mae nhw gyd yn ddiawled drwg”.
Os nad anarchydd na chenedlaetholwr - be wyt ti? Atgoffir rhywun o eiriau Adam Ant “don’t
smoke, don’t drink – what do you do?” Defnyddiaf fantell ‘anarchiaeth’ yn aml
iawn wrth drafod hefo cenedlaetholwyr. Nid hawdd. Un cam i ffwrdd o fod yn ‘fradwr’
yw awgrymu nad yw rhywun yn ‘genedlaetholwr’. Fedri di ddim bod yn Gymro go
iawn heb gredu mewn annibyniaeth. Ond mae modd cymeryd camau tuag at
annibyniaeth neu barhau a’r broses o ddatganoli heb fod yn genedlaetholwr. Onid
oes lle ar y sbectrwm Gymreig i anarchwyr ffaeledig?
Nid ceisio am ateb nac ymdrech i gyfiawnhau sydd yma. Os
amlygwyd un peth gan ‘Brexit means Brexit’, does neb yn cytuno beth yw Brexit a
does neb yn gwybod beth yw Brexit. Dyna ganlyniad sloganau di-sylwedd. ‘Rhyfelgri’
yw un ffurf o ‘slogan’. Dyna oedd Brexit ynde – ‘rhyfelgri’, WWII, hiliaeth,
diwedd yr Ymerodraeth Brydeinig. Dyma pam fod yr holl beth mor wenwynig. Nid
ffordd arall o feddwl oedd hyn ond ‘rhyfelgri’. Casineb a rhagfarn yn gyrru’r
agenda.
Beth petae’r galw am annibyniaeth i Gymru yn troi yn ‘ryfelgri’?
Ar y cyfan mae Plaid Cymru yn weddol glir eu bod yn arddel cenedlaetholdeb flaengar,
groesawgar ac un sydd yn edrych am allan. Fel gyda’r SNP, does dim gwadu hyn.
Ond mae rhai o fewn neu ar gyrion y Mudiad Cendlaethol yn trafod syniadaeth
sydd i’r dde a chredaf fod angen eu herio ar frys. Heb eu hewni, mae nhw ddigon
amlwg ar Twitter.
Clywais awgrym yn ddiweddar mai gwell fyddai uno gyda’r gri
dros annibyniaeth a wedyn trafod y manylion ar ôl cyrraedd y nod. Dyma oedd
gwendid mawr Brexit. Hmmmm. Rwyf hefyd yn bryderus iawn am y syniad AUOB. All
Under One Banner. Ddim diolch – dwi dim am gerdded dan yr un faner a’r dde.
Cwsg-gerdded yw hyn. Cwsg-gerdded mewn i lanast.
Pryderaf am awgrymiadau diweddar Adam Price yn y Times y
dylid derbyn iawndal gan San Steffan / Lloegr / Prydain am eu troseddau
hanesyddol tuag at Gymru. Nid Malcolm X neu Martin Luther King sydd wrthi yma. Ar
adegau fel hyn dwi’n troi yn anarchydd pur. Wrth drio dadansoddi damcaniaethau’r
Dde Gymreig, y poblyddon, a’r academyddion yn aml, mae rhywun yn anesmwytho.
Gwell gennyf fantell neu faner Groucho Mark.
No comments:
Post a Comment