Arddangosfa Meini Hirion Mȏn, Herald Gymraeg 27 Awst 2014.

 

 

Cafwyd trafodaeth ddiddorol, a gobeithio buddiol, ar Sadwrn olaf y Steddfod wrth i Myrddin ap Daydd a minnau drafod arwyddocad yr hen gywyddau am lysoedd y tywysogion. Yr hyn oedd dan sylw oedd sut mae’r dystiolaeth ysgrifenedig (cywyddau) yn gallu creu darlun ac ychwanegu at ein dealltwriaeth o fywyd dydd i ddydd yn llysoedd tywysogion Gwynedd - hyd at gyfnod gymeriadau fel Glyndŵr.

Yr Amgueddfa Genedlaethol oedd wedi trefnu’r drafodaeth yn dilyn sgwrs ddigon anffurfiol gafwyd gan sawl un ohonnom gyda Myrddin am yr un peth yn Llŷs Rhosyr yn gynharach eleni. Felly y bwriad oedd rhannu’r sgwrs, ehangu’r drafodaeth ac yn ystod ein sgwrs ar y Maes dyma grybwyll Castell Prysor ger Trawsfynydd.

Cytunwyd ein bod yn ‘cyflwyno’ Castell Prysor i’r gynulleidfa yn hytrach nac yn ‘trafod’ Castell Prysor a’r pwynt unwaith eto yw fod gwaith i’w wneud. Mae angen mawr am drosglwyddo’r wybodaeth am ein safleoedd hynafol a’n henebion i’r werin bobl. Y pwynt arall pwysig yw fod angen y cyd-destyn llawn a fod angen chwalu’r ffiniau rhwng dyweder archaeoleg a barddoniaeth. Hynny yw, dim ond drwy edrych ar y darlun llawn o ran y dystiolaeth y gallwn greu darlun mwy cyflawn.

Synnwyr cyffredin wrth reswm, ond braf oedd cael y cyfle i wyntyllu hyn, i gael rhannu llwyfan hefo’r Amgueddfa Gen’ a bardd fel Myrddin. Engraifft gwych o’r chawalu ffiniau yma yw’r arddagngosfa gyfredol yn Galeri, Caernarfon,  ‘Meini Hirion Mȏn’. Rwyf wedi sȏn am yr arddangosfa yma o’r blaen ond y cefndir yw fod yr arlunydd Julie Williams ac Ymddiriedolaeth Archaeolegol Gwynedd wedi cyd-weithio a disgyblion ysgolion Mȏn i ail edrych ar waith Harold Senogles ar feini hirion yr Ynys.

 

Bu Senogles wrthi yn cofnodi a thynnu lluniau ar ddechrau’r ugeinfed ganrif a nawr mae Julie a phobl ifanc yr Ynys wedi bod allan yn tynnu lluniau, yn mesur a chofnodi a wedyn yn creu lluniau gyda paent. Cefais wahoddiad i agor y sioe yng nghwmni Roy Owen, Maer Caernarfon, a fedrwn’i ddim peidio a chanmol y prosiect i’r cymylau am y ffaith fod hyn yn cael pobl ifanc allan i’r wlad.

Tynnais goes ei fod yn bwysig fod pobl ifanc yn baeddu, yn cael dringo cloddiau ac yn cael baw gwartheg drostynt. Dyna rhan o’r hwyl, fe dreuliais wyliau Hâf fy ieuenctyd yn dringo cloddiau, yn disgyn dros waliau, yn mynd yn sownd mewn gwrychoedd – a hyn er mwyn cael hyd i faenhir neu fryngaer. Rhan anatod o’r antur oedd y baeddu a’r crafiadau.

Ond, yr ail bwynt pwysig am yr arddangosfa, yw’r ffaith fod celf ac archaeoleg yn rhannu’r un gwely. Eto, rhywbeth ddigon amlwg, ond ofnadwy o bwysig – y mwya da ni’n gallu cael gwared a’r ffiniau – gorau ȏll o ran meithrin, creu a datblygu diddordeb yn ein henebion.

Rhywbeth arall am yr arddangosfa ac am y lluniau yw eu bod yn ofnadwy o ‘lliwgar’. Soniais wrth Julie ar y nososn agoriadaol, does dim byd ‘tywyll’ yma, dim byd trwm – mae’r holl beth yn codi’r ysbryd a gobeithio yn ysbrydoli rhywun i fynd allan i grwydro.

 

Cwestiwn arall ofynais ar y noson oedd beth yw ein cysylltiad ni heddiw a’r meini hirion? Rwyf i yn rhywun sydd wrth ei fodd yn ymweld a meini o’r fath. Fe gâf bleser o dynnu lluniau ac mi gaf fwynhad o eistedd yna am oriau yn cael picnic ond dwi ddim yn siwr os yw hyn yn beth arferol?

Fe ysgrifenodd Wil Ifan o Fȏn ei lyfr ‘The Meini Hirion and Sarns of Anglesey’ ar ddechrau’r ugeinfed ganrif yn damcanaiethu fod y meini wedi eu gosod or linellau astronomegol. Yn wîr fe gyflwynodd y llyfr i Sir Norman Lockyer, y gŵr â awgrymodd fod Bryn Celli Ddu yn gorwedd ar linell codiad yr Haul ar hirddydd Hâf am y tro cyntaf. Erbyn heddiw wrthgwrs rydym yn cydnabod fod Lockyer yn iawn – roedd yn ddyn o flaen ei amser.

Mae treigl amser yn golygu fod pawb wedi anghofio am Wil Ifan o Fȏn, a cwestwin da faint o sylw mae ei ddamcanaiethu yn eu haeddu bellach. Er hyn mae’n lyfr diddorol, casgliadwy – ac un gafodd ei ail gyhoeddi yn ddiweddar.

Un arall sydd a’i farn am y cysylltiad a’r ‘hen bobl’ yw Julian Cope, awdur ‘The Modern Antiquarian’, ond eto, nid hawdd bob tro cyd weld a Julian chwaith. Chwyddwydr ddigon doniol sydd gan Julian, ond er gwaethaf  ei fwydro ‘Sgowsaidd’ o bryd i’w gilydd, rhaid cydnabod fod llyfr Cope wedi creu fwy o ddiddordeb yn y meini hirion nac unrhyw lyfr ‘sych’ archaeolegol heblaw am ‘Gwynedd’ Frances Lynch efallai.

Efallai mae’r “hen bobl” yw’r gair allweddol. Dyma ein hen hen hen gyn- deidiau, y bobl  oedd yma ar y tir rydym yn ei alw bellach yn Gymru dros 3,000 o flynyddoedd yn ȏl, ac yn agosach i 4,000 o flynyddoedd yn ȏl o ran y meini hirion – dyma gyfnod Cȏr y Cewri.

Efallai mae dyma’r ddadl hefo hyn ȏll, y cywyddau a’r tywysogion Cymreig, cyfuno celf a’r meini hirion a mynd allan i grwydro. Rydym yn cael cyfarfod a chyffwrdd a’r “hen bobl” a braint yw cael eu cyfarfod hyd yn oed os nad yn y cnawd. Y meni yw’r cyffyrddiad agosaf sydd ar gael bellach.

Rhaid cyfaddef fod yr Arddangosfa Meini Hirion yn ein cyfeirio ymlaen, dyma arwyddbost chwyldroadaol. Mae celf ac archaeoleg yn gariadon hapus, yn sgwrsio yn braf, yn cael hwyl – a mae’r lluniau mor lliwgar, hawdd dychmygu fod yr “hen bobl” yma yn gariadon yn eu harddegau !

Welsh Pop History Nights on S4C

WARNING - this Blog contains both Punk Rock language and references.

I quote Cuthbert Coventry describing architect Sir Basil Spence during the re building of Coventry cathedral as one "who builds solidly upon past foundations" and it fits in with a couple of programmes to be broadcast later this week on S4C.
On Thursday night 10pm 'Project Datblygu' is screened  http://www.s4c.co.uk/e_listings.shtml?dt=2014-08-28&service=s4cd and then on Saturday, Gareth Potter's documentary 'Gadael yr Ugeinfed Ganrif' get's an airing at 9pm http://www.s4c.co.uk/e_listings.shtml?dt=2014-08-30&service=s4cd

There are quite a few archive shows on Saturday - S4C take a leaf from BBC4 and takes Pop / Cultural History seriously. As Bob Marley suggests in Buffalo Soldiers - "if you know your history then you know where you are coming from".

The (accepted everywhere else) argument is that this is pop and cultural history - it should be seen, heard, taught , broadcast, discussed - just that - it is not more or less important, not more or less relevant ........ but yes absolutely treat it with respect.

In light of recent online spats, I think that these progammes will serve to highlight bands such as Datblygu who are certainly influential and will also give due credit to artists such as Gareth Potter - so watch and enjoy.

In answer to the critics, I have re read Neil Crud's review of the Radio Rhydd album, 'Trapped in the Game'. Now I would suspect that the band would be chuffed with this review - it talks about attitude rather than the songs sure, but Radio Rhydd have a lot of attitude and a lot to say. If you have read anything from John Robb to the usual suspects Parsons/Burchill/Savage/Morley then this review makes perfect sense. Compared to Morley at least this is in plain English - Morley's rants in NME in the late 70's were totally un-deciphrable - but we still love Paul Morley - always entertaining - always opinionated - never that easy to understand - his psycho-situationist babbling. He's still on BBC 2 - still "relevant".

I guess it's how well read you are, or how open you are to different styles of writing but as a occasional reviewer I give Crud the green light on this one http://link2wales.co.uk/2013/crudblog/album-review-radio-rhydd-trapped-in-the-game/

One of the interesting things that I have discussed with Neil Crud is the apparent lack of Welsh language CD's sent for review to link2wales. I had to phone up Sain and ask for a review copy of 'Week of Pines' which was given a positive review. Do they only send review copies to their circle of friends or those reviewers they approve of I wondered / still wonder ?

Anyway the Radio Rhydd review certainly provoked a reaction from @melynwy - here's the Blog http://melynwy.wordpress.com/2014/08/13/we-fought-the-punk-wars-for-this/  as did my just being there I suspect. As always, good to provoke a reaction, but I think @melynwy meant to say that we had provoked rather than inspired him to write. Inspiring would suggest some level of agreement. He certainly had supporters out there on twitter.

As to the Café Maes B event - Potter and myself were asked to take part, and were given specific decades to discuss / represent - sure they were political times and they were important to some of those who came to the gigs, brought the records but I don't think either of us suggested that they were more important than today or any other decade. In fact we all suggested that the absence of an advocate for the 1960's in the event surely meant that the brilliant Maes B record by Y Blew which was arguably the first Welsh language rock'n roll record - was absent - that made no sense at all.

As an archaeologist, cultural historian and writer it is the dismissal of history as being irrelevant that I found most concerning in Aled's argument - call us irrelevant old cunts by all means and I know that banging on about Punk again and again must get a bit tedious - so I would love to read his and Nico Dafydd (below) 's blogs on the two S4C programmes.

The other blogger who struggled with a review on link2wales was this one https://nicodafydd.wordpress.com/2014/08/13/mynnu-bod-yn-rhan-or-drafodaeth/
Once again he obviously hates the old punk cunts banging on, fair enough, but I say one thing - the singer in Y Ffug wears a Joy Division t-shirt (ALWAYS) for fuck sake - so the influences are on the t-shirt.
This was the Ffug review http://link2wales.co.uk/2014/crudblog/ep-review-y-ffug-cofiwch-dryweryn-rasp-cd58j/

I took part in the Potter documentary, and suggested that maybe this was too little too late - we have ignored Welsh Pop History for so long  that very few remember / care / give a toss - and I do hope that I am so wrong about this.

I was not even invited to contribute to the Datblygu programme despite releasing the first records, which struck me as a bit odd - a bit like not having Tony Wilson on a Joy Division / New Order documentary - impossible of course now since Wilson's death but I'm sure you get my drift. But as we always say 'Croeso i Gymru' - it's a funny place sometimes - certainly in the Welsh language rock scene.

Another "Funny", a few years back Andy Votell came over to the house and interviewed me for Radio 4 about the Welsh music scene - after 2 hours of interview - nothing at all went in to the programme. They only wanted Gruff and Cerys - what I said did not fit in to the story they wanted. As Tony Wilson would have said - "cunts", or as I say "revisionists".

I return to the argument that pop history at least should have it's place. Re-writing by the revisionists (Votell et all) serves only to cloud the past in a non-existent Celtic mist of Laura Ashley dresses as being somehow cool - but you were NOT there at the time. Actually the whole recent spat felt like trying to persuade UKip that Gay marriage is a good thing and is ultimately pointless.

But here we go, S4C do Pop History - watch and enjoy.

David Davies a Broneirion, Llandinam. Herald Gymraeg 20 Awst 2014.

 

 

Bydd unrhywun sydd yn gyfarwydd a theithio ar hŷd yr A470 yn gyfarwydd â cherflun David Davies yn Llandinam ond faint ohonnom sydd wedi dod allan o’r car i gael gowlg gwell? Wyddo’chi beth, dyna chi rhywbeth i mi ei wneud am y tro cyntaf yn ddiweddar, ac wrth sefyll wrth droed David Davies mae rhywun yn cael cyfle i werthafawrogi’r cerflun yn ei lawn ogoniant.

Ger llaw mae’r bont haearn dros Afon Hafren, campwaith adeiladol cyntaf David Davies a dyma werthfawrogi’r safle, a’r lleolioad, a’r dirwedd, am y tro cyntaf yn iawn. Gwybio heibio mae rhywun yn y car – ar frys – ar y ffordd i Gaerdydd neu ar y ffordd adre – byth amser. Roedd yr haul allan a chefais luniau da o’r bont.

 

Yr ail safle i mi ymweld a hi oedd y fynwent ac Eglwys Sant Llonio, mae’r eglwys yn hynod am y ffaith fod dwy bedyddfaen yno. Ond gwir bwrpas fy ymweliad y tro hwn oedd i weld cerrig bedd David Davies, Edward ei fab a’r chwiorydd Gwendoline a Margaret. Yn annisgwyl braidd mae bedd y chwiorydd ym mhen pella’r fynwent ac yn llawer mwy di-nod na cholofn eu taid.

 

Eisteddais yno am sbelan, a meddwl am faint o ddyled sydd ganddom fel Cenedl am eu casgliad o gelf a roddwyd yn eu tro i’r Amgueddfa Genedlaethol. Dyma ni felly yn Llandinam, ar droed ac yn cael cyfle i werthfawrogi y lle yn iawn, mae’n hyfryd yma er gwaethaf yr A470 a’r ceir yn rhuthro ac yn rhuo.

Ar ȏl talu teyrnged i’r ddwy chwaer mentrais i fyny am Broneirion, y tŷ a adeiladwyd gan David Davies a dyma sylwi ar arwydd fod croeso i ymwelwyr a fod modd archebu panad. Bendigedig, felly dyma archebu pot o de ac ymlacio yn un o’r cadeiriau esmwyth yn edrych dros dirogaeth David Davies.

 

Rhaid fod rheolwyr y ganolfan ‘Geids Cymru’ wedi amau fod gennyf ddiddordeb mawr yn y tŷ achos daeth gwraig ataf a gofyn os byddwn yn hoffi petae rhywun yn fy nhywys o amgylch y tŷ. Doedd ond un ateb i hynny, “byddwn wrth fy modd” a dyma chi wledd.

Cefais weld y meinciau a byrddau ‘Mouseman’, gyda’r llygod bach wedi eu cerflunio ar y coesau. Nid o gyfnod David Davies oedd y rhain ond rhywbeth roedd y Geids wedi brynu yn ddiweddarach. Cefais olwg ar y lloftydd - fo a hi, David a Margaret (roedd Margaret ei wraig o Lanfair Caereinion yn wreiddiol). Mae’r holl lofftydd bellach dan ofal yr 13 Sir felly mae pob ystafell ac arddull a lliw gwahanol. Gwenais wrth weld enw ar lofft cangen Meirionnydd o’r Geids – ‘Cader Idris’.

 

Rhaid  fod lofftydd David a Margaret wedi bod yn rhai ysblenydd yn eu dydd. Ond efallai mae’r uchafbwynt oedd cael gweld tŷ bach David Davies, son am foethus ac yn ȏl fy nhywysydd – roedd y sedd bren yn wreiddiol – dyma chi dŷ bach crand os welais i un erioed.

 

Ac yn olaf cefais weld y capel preifat yn y selar. Roedd rhain yn “credu go iawn” , yn llwyr ymwrthodwyr a byth yn gweithio ar y Sul.

Carreg fedd Gwendoline a Margaret

Peter Lord @ Plas Glyn y Weddw. Herald Gymraeg 13 Awst 2014

Dr Robyn Lewis yn trafod Meini Pemprys.

Os cofiwch i mi sȏn yn gynharach eleni am y Mostyn yn Llandudno, fe awgrymais fod yr awyrgylch yn fwy “Ewropeaidd” bron, nid fod hynny yn beth drwg o reidrwydd / o bell ffordd, ond os am oriel lle does dim amheuaeth o gwbl o ran y naws am le – ewch am oriel Plas Glyn y Weddw.    

Dyma ni, ‘Cymreig’ heb os, Llanbedrog, Pen Llŷn, Meini Pemprys, Elsi Eldridge, llestri Nantgarw, pawb yn siarad Cymraeg yn y caffi (rhagorol) – dwi ddim yn amau mae hwn di’r lle am banad a chelf ar bnawn Dydd Sul. A dyma ni yno Sul dwetha ar gyfer sgwrs gan Peter Lord fel rhan o gyfres o sgyrsiau ‘Y Darlun Mawr’.

Rwan Peter Lord yw “Mr Hanes Celf yng Nghymru” neu “Mr Hanes Celf Cymreig” – dyma chi ddyn fydda ni yn ei ddisgrifio fel rhywun sydd yn “gwbod i stwff”. Cawn awr fyrlymys gan Lord yn olrhain hanes y derwydd a’r bardd mewn lluniau a does dim dwy waith fod y cyd- destyn ehangach gwleidyddol yn chwarae rhan bwysig yn ymddangosiadau’r derwydd / bardd.

 

O ran arwyddocad, efallai mae’r derwydd / bardd yw’r “cysylltiad” gyda’r brodorion gwreiddiol ar Ynys Prydain – cyn y Sacsoniaid / Normaniaid  / Saeson bellach, (nid fod y fath beth a brodorion go iawn yma ym Mhrydain gan fod pawb yn fewnfudwyr ar ȏl Oes yr Iâ chwedl Dr Eurwyn William). Neu efallai y dyliwn ofyn brodorion ers pryd? – fod rhai yma o flaen y lleill – di’r ots?

Mae Lord yn crybwyll yr angen yma dros y blynyddoedd i gysylltu ac oes well a fu, yn sicr felly yn y cyfnod ‘Rhamantaidd’ lle mae cawlach o ddelweddau gan artistiaid y cyfnod yn cynnwys Cȏr y Cewri a’r derwyddon heb unrhyw grybwyll o’r cyfnodau archaeolegol perthnasol. Mae’r angen yn dal hefo ni.

Mae Iolo Morganwg yn cael ei drafod, oes modd ei osgoi gofynnwn, a mae delwedd Henry Rowlands o’r drewydd (Mona Antiqua Restaurata 1723) yn gwneud ymddangosiad ac am y tro cyntaf rwyf yn clywed o ble cafodd Rowlands fenthyg ei ddelwedd cyn ychwanegu’r sandals !

 

 

 

 

Ac wrthgwrs mae hanes y bardd olaf yn lladd ei hyn rhag i filwyr Edward I ei ddal yn allweddol yn hyn ȏll. Boed hon yn stori wir neu ddim, dyma sail i lun Thomas Jones ‘The Bard’ 1774, sydd yn ei dro wedi ei ybrydoli gan gerdd Thomas Grey (1757) ‘The Last Bard’. A’r llun dan sylw gan Lord oedd llun William Jones ‘The Bard’ 1819. Pawb yn dilyn eu gilydd – yr un ddelwedd yn cael ei ail-adrodd, ail-gylchu, ail-ddehongli, ail ddefnyddio.

Un peth oedd yn hollol amlwg yng nghanol bwrlwm Peter Lord oedd fod angen i ni wneud ein gwaith cartref, dysgu’r eirfa, dysgu am ein harlunwyr Cymreig – does dim modd dilyn hyn ȏll heb ddipyn o wybodaeth cefndir. Mae Lord yn gwybod cymaint o “stwff” fel bod rhaid gwneud eich gwaith cartref. Ond efallai dyna’r her – i ni fod yn barod i ddysgu mwy am gelf Cymreig.

 Ac i gadw cyd-bwysedd – mae angen dipyn o awyrgylch ‘Ewropeaidd’ arnom hefyd – edrych allan yn hytrach na mewn !

http://www.oriel.org.uk/en/whats-on

 

Why it's unlikely I'll discuss Welsh language music like this again.

 

So this Blog becomes a yo yo. I took it down for a while because the debate generated reduced the level of the debate even further.  I wish now that the "Punk Rock" words had not been included in the damned thing (they barely were) because they only see me for the clothes that I wear and  never listened to a word that I said (guess who). The Crud reviews debate  for Radio Rhydd and Y Ffug may be funny, it may generate debate but trying to debate with these people is akin to a debate with UKip - totally pointless.

For your information - I was informed and inspired by Punk Rock sure - but I  am defined by and engaged with Wales - this place, and y Gymraeg.

Disagreement is fine.

But silencing voices is a slippery slope.

You win - keep the SRG - like Elvis we leave the building.

 

BBC Radio Cymru get on the phone - they want to discuss the Blog - go ahead but not with me.

It does not happen does it - they want an argument - what me on the radio with someone from Maes B and somebody from Y Selar.

I don't think so.

 

Taking the Blog down on reaching 1000 views felt like a KLF style art statement.

Sneaking it back up contradicts everything.

I am tempted to write a counter argument but won't.

I am however concerned about the lack of historical perspective.

 

So watch S4C on 30th August, Potter's documentary 'Gadael yr Ugeinfed Ganrif'

 

We are not right, not better - we never said that.

Not relevant - that is the prerogative of youth.

Full circle tho' this was Wales when we first started - never thought it would come back with such a vengeance.

They don't like dissent do they, those SRG types.

I standby what I said.

 

 

I leave it to Marley "if you know your history then you will know where you are coming from" (Buffalo Soldiers)

 

 

 

These are some of my thoughts on this year's Eisteddfod. I took part in two events - one I enjoyed immensely and one left me profoundly depressed. I also saw a couple of things which suggested that the Eisteddfod has a role to play in the wider debate - this is my wander through the Maes.

The first Invitation was to take part in a discussion about the Decades of Welsh language Music (Brwydr Degawdau) at Caffi Maes B at the Eisteddfod (7.8.14). I was asked to do the 1980's. The idea of Brwydr Degawdau was a panel of guest speakers -  as advocates for each decade. Sounded like fun / should be fun. I accepted.

However alarm bells began to ring when I checked out the Maes B website to find out more about the event and realised that none of the panelists were named, so I had no idea who else was taking part.

On the day, Caffi Maes B was full - there was no more room in the venue - so I guess additional marketing was un necessary - but it felt like us - the panellists were the after thought - no need to announce contributors. No attempt to reach any fans we may have or indeed may have had back in the day.

This is not an ego thing - it just felt slightly disrespectful in an unthinking / half-arsed way on behalf of the organisers.

Surprisingly the audience stayed with it, so why was it that I was left with a feeling of such utter despair at the end of the whole thing ?

My fellow contributors included Geraint Davies, a member of 1970's band Hergest - to be honest a band we never even bothered to discuss, let alone slagg off, in the 1980s such was their almost total irrelevance to anything going on. Geraint is kind of OK but his closing shot of "Hey it's only Pop Music" summed the whole thing up - it's not that important.......

But Geraint - the whole point is that bands changed our lives - be it the Sex Pistols or The Clash or in this context Trwynau Coch, Jarman, and Llygod Ffyrnig for sure - life was never the same again - I do so hate that attitude of "Pop Music can't change anything".

Other panellists included the consummate professionals Gareth Potter (DJ, Clustiau Cwn, Traddodiad Ofnus, Ty Gwydr etc) and Dyl Mei (Genod Droog and general media personality). Potter and Dyl Mei were entertaining as expected.

Potter (1990's) is an actor - he certainly gave the liveliest and most entertaining performance of the day - and to be fair made some really good points about the social context of coming from a non-Welsh speaking background in the South Wales Valleys.

Likewise Dyl Mei (2000's) is always good value - he is a true-pro / media-whore and he does know his stuff in terms of music. Dyl Mei understands the value of soundbites and the odd shock value statement.

As I said they are both consummate pros.

The young presenter lady (2010 - 2014) talked about how 'Can i Gymru' was getting better, with cool bands taking part - by this point I had lost the will to be on stage. Had this been 1989 I could have done a punky amateur-dramatic stroppy walk off, but I'm 52 and that would have looked a bit silly .......

At the end there is no time for a discussion.

So in conclusion it wasn't that bad - it just wasn't that good.

Over half the audience were slouched on bean-bags, all very Glastonbury - maybe I don't like being 'slouched at'. These days I would have preferred had they all been sat on William Morris chairs. I would have preferred this discussion at Gregynog. To be perfectly honest, without the discussion you could argue that this was entertainment rather than debate - and in view of the comments about Can i Gymru and this being "only Pop Music" - we surely needed the debate.

It all ended without a bang, no tweets, no response, everybody just went off to DJ on the Maes or to do whatever they do ...... it took me 2 days to feel better. My involvement with Welsh Pop music and Culture has always been about revolutionary politics - about change - this just felt like hanging out with faceless A.Ms at the Welsh Assembly - constitutional politics.

I do not / did not belong here - this sort of sloppy event serves only to de-value Culture. I say this not in a snobby way but I can't do this again, I cannot do this for the same reason as I no longer drink alcohol - the hangover is just not worth it.

The exhibition of Record Sleeves 'CLORIAU' curated by Rhys Aneurin on the other hand, proved that Welsh Culture can be treated with respect and can be done very well. Rhys had invited various contributors to select a record sleeve and discuss the image in around 200 words. Featuring sleeves from all periods - this raised the bar - took things seriously - gave artwork and Pop Music status. I suggested on tweets and Facebook that this was the best thing on the Maes this year. Easily more 'Art' than y Lle Celf - definitely more relevant and direct - not cloaked in conceptual speak which serves only to mask the unimaginative.

Rhys Aneurin looked cool and was well dressed. During my 2 days on the Maes I met a few of the crowned bards, I was even introduced to the Archdruid (not Julian Cope). We failed to converse. I was left with an impression that my world of Welsh language Punk Rock and the Welsh Archaeological Landscape is as strange to them as cynganeddion is to me. I was not particularly struck by their dress sense - this maybe is the key. If Rhys Aneurin understands the value of presentation - the bards need a lesson.

Rhys Aneurin being interviewed.

One bard stood out, Eurig Salisbury, he had dress sense, looked good and we talked about taking poetry to the youth / kids - there is hope I thought. There has to be more to all this than blind acceptance / stupid fools who stand in line (quote Sex Pistols). I still wonder sometimes what the Archdruid and Gorsedd actually do? What's the point? They are mostly invisible.

On my travels I came across the Plaid Cymru tent - Dr Richard Wyn Jones, Simon Thomas A.M and a lady I did not know were busy discussing the potential fall out from the Scottish Referendum - either way it will have a profound effect on British politics. Obviously they looked at this from a Welsh context and what it may mean in the future for Plaid Cymru's policies on furthering Welsh autonomy.

This was easily one of the more important debates taking place on the Maes - but in terms of presentation, it was literally street politics - people just stopped on the way and listened as they spoke from behind a table and chairs on the stand. All very May 1968, Sandanista style - in one sense cool. I listened and really valued Dr Richard Wyn Jones's analysis.

And briefly into the art space, 'Y LLe Celf' - Natasha Brooks was there, naked in the bath, on video .... but no menstrual tree this time - Menna Elfyn providing poetic accompaniment.

Marian Delyth's 6 pieces on the FWA struck some kind of chord - certainly a cultural and historical one. I am obsessed with documenting FWA graffiti. But, much as I appreciate Marian Delyth's subject matter, the actual art of it left me a bit under-whelmed. Pictures of FWA charactres on a wooden cross and then photographed ..... but nevertheless  good to see Glyn Rowlands (Lone Wolf of Corris) represented.

On my way down to Llanelli the previous day, our detour tool us to Glan Denys - to pay our respects ....

The Brwydr Degawdau debacle (at least mentally for me) meant one thing - leave the Eisteddfod and get a standing stone in. I re-visited Samson's Jack on the Gower. A towering great phallic thing, almost totally obscured now by the hedge (in the hedge). It helped. I had tea with old friends and fellow travellers on the Gower. I was introduced online to Dewi Bowen who informs me that Samson's Jack and the nearby maenhir of Ty'r Coed are aligned on mid-winter sunrise. Next time I shall hook up with Dewi and do some Julian Cope style tramps on the Gower.

Musically, my Eisteddfod highlight was ONE SONG, 'Dere Mewn' by Colorama - the first time I had heard this live. Carwyn gave me a nod from the stage. (I was pleased / honoured and surprised) - this is a tune of the highest order - superb. In another world this would be a Hit, in Wales that does not really happen but this is a Hit, this is a proper tune - the kind you play over and over again. I shall search out the CD and play this on my little show on Mon FM.

here's a video clip of 'Dere Mewn' https://www.youtube.com/watch?v=h4UxLL7458k

My return to the Maes (9.08.14) is to discuss Llys Rhosyr and the llysoedd of the Princes of Gwynedd with Myrddin ap Dafydd hosted by Amgueddfa Cymru. I am offered tea on arrival. My name is on the posters - I am almost surprised.
Myrddin approaches all this form the written evidence from 'Cywyddau' written at the time by the bards. I approach form archaeological / material evidence - we meet, easily in the middle and conclude that we need to look at the whole context - y darlun llawn - and that archaeologists for sure need to take stock of poetry sources.

This is a wonderful discussion, it has a point even if only to introduce Castell Prysor to our audience. We do conclude that we have some way to go. We are introducing Castell Prysor, rather than discussing Castell Prysor. I suggest we need to tune in to the Welsh archaeological landscape rather than make excuses for the historical failings of the Education System - get hold of an O.S Map and get out there - explore and discover - it is as simple as that.

Once we are done I leave - that's enough Eisteddfod for me for one year.

On my way home we stop at the wonderful Machinations café in Llanbrynmair and I finish reading Trevor Fishlock's 'Gift of Sunlight'

http://www.amazon.co.uk/Gift-Sunlight-Trevor-Fishlock/dp/1848518110/ref=la_B001HOCLJQ_1_2?s=books&ie=UTF8&qid=1407748768&sr=1-2

This book, which tells the story of Gwendoline and Margaret Davies, their search for something more, their belief that through Art and beauty we can enrich lives concurs absolutely with all my thoughts on the Eisteddfod. These things should inspire and not de-value. We have a responsibility to further the debate and if anything raise the bar. I think Rhys Aneurin as curator of 'Cloriau' managed this at this year's Eisteddfod. Our debate on Welsh Pop Decades  left me most disappointed. Our discussion on the 'llysoedd' of the Princes of Gwynedd restored my faith  that we can have quality discussions even in a tent with the audience sat on bales.

'A Gift of Sunlight' should be essential reading. Gwendoline and Margaret were absolute visionaries - they raised the bar.

.

Merched Dan 15 Trwynau Coch @ CLORIAU @ Eisteddfod

 

 

‘Merched Dan 15’ Trwynau Coch  (7" vinyl)

“A glimpse of stocking is something shocking” meddai Cole Porter yn y gân ‘Anything Goes’ a heddiw, yn oes porn ar y we a rhyw ym mhob man, mae’n anodd cofio / dychmygu beth oedd naifrywdd y cyfnod yna ddiwedd y 70au. Doedd delwddau fel hyn ddim yn gyffredin tu allan i St Trinian’s ac yn sicr ddim yn gyffredin yn y Gymraeg.

Roedd hon yn ferch Gymraeg yn dangos ei choseau. Roedd hon yn record Gymraeg yn gwthio ffiniau, ychydig bach yn ‘Punk Rock’, ychydig mwy yn ‘Don Newydd’ neu hyd yn oed ‘Rocecer’ fel bathwyd eu cerddoriaeth gan y newyddiadurwr Hefin Wyn, oedd oleiaf yn ddisgrifiad fwy Cymreig na Punk Rock……

Nid eu record gorau, ond hwn oedd y datganiad cyntaf, y Trwynau yn chwythu. Mae ‘Angela’ yn un arall, yn troi hogia ifanc ymlaen yn meddwl am y MILF’s. ‘Mynd i’r Capel Mewn Levis’ oedd y Trwynau ar eu mwyaf anarchaidd, ‘Pepsi Cola’ ar eu mwyaf pop, doedd y record yma ddim yn newid bywyd rhywn fel gwnaeth ‘Never Mind The Bollocks’ ond roedd yn agor y drws i rywbeth newydd a pherthnasol yn y Gymraeg.

Heddiw, dyma ni yn oes Rolf Harris a Jimmy Saville a dydi’r neges ddim mor ddeniadol, ddim mor hawdd i’w werthfawrogi / glodfori / drafod hyn yn oed, mae’r oes wedi newid …..

 

 

Diolch i Rhys Aneurin am y gwahoddiad ac am guradu'r arddangosfa bwysig hon !

Elsi Eldridge @ Amgueddfa Gwynedd, Herald Gymraeg 6 Awst 2014.

 

 

Yng Ngŵyl Latitude yn ddiweddar ymunodd y cynllunydd ffasiwn, Vivienne Westwood gyda’r ymgyrchydd Greenpeace Frank Heweston, (un o rheini a garcharwyd yn Rwsia) i drafod neu yn wîr i awgrymu 10 ffordd o wneud y Byd yn well lle. Rwan, yn amlwg, roedd hyn yn rhan o ‘adloniant’ yr ŵyl ond fel awgrymwyd yn y cylchgrawn i-D fe heriwyd ac addysgwyd y gynulleidfa hefyd – yn ogystal a’u diddanu.

            Un pwynt diddorol iawn a gynnigwyd oedd “Ewch i Orielau Celf, mae hyn yn rhad ac am ddim ac yn fodd i chi gysylltu a’r byd”. Efallai byddai rhywun yn disgwyl datganiad  ‘celfyddydol’ gan Vivienne Westwood ond y mwya mae rhywun yn meddwl am beth mae hi yn awgrymu, y mwya mae rhywun yn gweld y synnwyr yn y datganiad yma.

http://i-d.vice.com/en_gb/read/interviews/3764/10-ways-to-save-the-world-with-vivienne-westwood

            Yn ddiweddar bu’m ddigon ffodus i glywed Trevor Fishlock yn rhoi sgwrs am ei lyfr diweddara “A Gift of Sunlight, The fortune and quest of the Davies sisters of Llandinam”. Flynyddoedd maith yn ȏl, bu i mi ffilmio eitem am Gwilym Cowlyd ac Arwest Glan Geirionydd ger Llyn Geirionydd ar gyfer ei raglen deledu. Doedd o ddim yn fy nghofio!

            Fe ddechreuodd ei sgwrs drwy drafod y llun ‘La Parisienne’ 1874 gan Pierre-Auguste Renoir. Dyma un o’r lluniau o gasgliad Gwendoline Davies a roddwyd i’r Amgeuddfa Genedlaethol ym 1951. Be wnaeth Fishlock wrth ddangos y llun oedd dechrau dadansoddi ac egluro nodweddion penodol o fewn y llun. Daeth y llun y fyw  - yn fwy byw – nid ar yr olwg gyntaf mae gwerthfawrogi llun o’r fath yn ei lawn ogoniant. Wrthgwrs mae’r ferch yn y wisg glas yn drawiadol a mae rhywun yn ymwybodol mae Renoir yw’r arlunydd, ond drwy ddeall y peth yn well mae rhywun yn llwyddo i gael mwy o bleser – dyna’r pwynt yma, rhaid wrth addysg, rhaid edrych yn ddyfnach, rhaid ein bod gyda’r awydd i ddeall yn well.

            Llun arall a ddangoswyd gan Fishlock yn ystod ei sgwrs oedd llun o David Davies, Llandinam gan Ford Madox Brown, eto o’r un flwyddyn, 1874. Roedd Madox Brown yn un o gyfoedion ac un o gyfeillion Holman Hunt, Millais a Rossetti – y Cyn-Raffaeliaid. Diddorol iawn oedd gwylio rhaglen portread Hywel Teifi Edwards ychydig ddydiau yn ȏl ar S4C, rhaglen rhagorol gyda llaw, ac yn ystod y rhaglen, dyma Hywel Teifi yn crybwyll agweddau digon amheus David Davies tuag at yr Iaith Gymraeg. Beth feddyliwn felly am David Davies Llandinam? – mae’n debyg fod rhaid ystyried hyn yng nghyd-destyn yr oes roedd o yn byw ynddi, fel sydd yn rhaid mor aml wrth drin a thrafod Lloyd George.

            Yr wythnos hon agorwyd arddangosfa newydd ‘Mildred E. Eldridge’ yn  Amgueddfa ac Oriel Gwynedd ym Mangor. Hi, fel da ni’n dweud bob tro oedd “Mrs R.S Thomas”, ond dyma chi her a osodwyd ar y noson agoriadol gan yr Amgueddfa – onid yw hi bellach yn amser i bobl ddechrau darganfod am R.S drwy gelf Elsi yn hytrach na chlywed am Elsi ar ȏl darllen barddoniaeth R.S?

 

            Fel gyda ‘La Parisienne’, y mwyaf mae rhywun yn astudio o waith Elsi, y mwya mae rhywun yn dod i werthfawrogi’r lluniau. Eto, does dim dwy waith fod Oriel Plas Glyn-y-Weddw wedi bod yn brysur yn codi’r ymwybyddiaeth o waith Elsi dros y blynyddoedd diweddar. Ac eto, dyma ofyn yr un cwestiwn, pam ein bod ni fel Cymry Cymraeg rhywsut mor ddiethr i’r Byd yma – fy nadl i bob amser yw ei bod yn hen bryd i ni berchgoni (a gwerthfawrogi) artistiaid Cymreig fel Elsi.

            Nid fod angen Vivienne Westwood i’n hargymell i fynd draw i weld arddangosfa Elsi, ond mae’n werth mynd. Mae 56 llun yn yr arddangosfa. Mae un llun o 1945 o R.S yn cysgu sydd yn dangos R.S mewn golau addfwyn, yn dangos y cariad rhyngddynt – dyma chi lun anarferol o’r cymeriad anodd, gwyllt, rhagfarnllyd rydym yn ei adnabod mor dda.

            Mewn sgwrs arall yn ddiweddar, gyda’r cyn-archdderwydd Dr Robyn Lewis bu’m yn trafod sut y bu i R.S “ddarbwyllo” yr Ashmolean yn Rhydychen i ddychwelyd Meini Pemprys i Lŷn (eto Oriel Plas Glyn-y-Weddw). Eto, cwestiwn – faint ohonnom sydd yn sylwi ar / gwerthfawrogi y meini ger y drws i’r Plas? Mae hyn yn bwysig – dyma engraifft prin iawn o wrthrychau archaeolegol sydd wedi “dod adre” – mae hyn yn eithriadol – a mae hyn yn ddadl arall wrthgwrs!

            Heb os, mae lluniau Elsi o adar a phlanhigion yr un mor ysbrydoledig a rhai Tunnicliffe a’r chwiroydd Massey yn Oriel Ynys Mȏn. Felly os yw R.S ddim at eich dant mae’r lluniau Byd Natur yr un mor gyffrous. Diddorol hefyd yw’r  hunnan bortreadau, eto trawiadol, emosiynol, a mae lliwiau Elsi yn rhywbeth nodweddiadol – does dim byd cryf a thywyll yma – popeth yn ysgafn – yn fwy Laura Ashley na Vivienne Westwood os maddeuwch i mi am y gymhariaeth.

            A’r cwestiwn yma o ‘Newid y Byd’ ? Wel o ran gweithredu yn uniongyrchol, neu oleiaf gorymdeithio, ac os nad un o’r ddau yma – oleiaf lleisio barn am y lladd erchyll yn Gazza ar y cyfryngau cymdeithasol, mae mynychu oriel gelf yn swnio yn weddol ddibwys yntydi. Ond efallai wir mewn cyd-destyn ehangach fod gwerthfawrogi celf yn rhywbeth ddylid ei argymell, fel parchu’r amgylchedd a pharchu ieithoedd lleiafrifol a pheidio taflu sbwriel – proses yw’r holl beth o greu dinasyddion – ac yn y diwedd, y gobaith yw fod dyn yn ddigon call i beidio tanio taflegrau at ysbytai.

            Dyna’r peth anodd ar y funud, trio cyfianwhau sgwennu erthyglau fel hyn, neu mwynhau lluniau Elsi Eldridge neu mynychu darlith gan Trevor Fishlock tra mae plant bach Gazza yn colli eu bywyd, eu cartrefi, eu rhieni, eu brodydd a chwiorydd. Rhywsut, rwy’n amau pan bydd pobl yn astudio’r hanes diweddar yma bydd yn anoddach i gyfiawnhau hyn oll yng nghyd-destyn yr oes.

            Tybiaf bydd di-faterwch a methiant llwyr gwleiddyddion y Byd heddiw yn rhywbeth arall fydd yn ‘methu’r prawf’ – fe gannodd Huw Jones yndo am y math yma o beth, ‘Sut ferwch chi anghofio?” ond wrth arall-eirio Huw Jones yn 2014, y cwestiwn amlwg yw sut gallwch gyfiawnhau hyn?  Doeddwn rioed yn meddwl byddai rhaid i fy mhlant weld hyn ar y newyddion. Ac heb am eiliad drio gwenud yn fach o hyn ȏll,  mae cân arall yn dod i’m meddwl yma, ac er fod hon am gariad yn wreiddiol, dyma chi osodiad perthnasol i wleidyddion y Byd “You’ve got a lot to answer for” – y gân gan Catatonia wrthgwrs!