‘Casgliad y
Werin’ yw’r enw ar safle We sydd yn cael ei gynnal gan y Llyfrgell Genedlaethol,
yr Amgueddfa Genedlaethol a’r Comisiwn Brenhinol wedi ei arianu gan Llywodraeth
Cymru. Y syniad yw fod “y werin bobl” yn cyfrannu gyda eu hanesion am Gymru a
gall hyn gynnwys ffilm, lluniau, darnau o sain neu storiau. Mae na rhywbeth
hynod ddemocrataidd yn hyn – y werin bobl yn cael dewis beth yw ein hanes, yn
hytrach na’r Byd Academaidd neu’r Cyfryngau yn dweud wrthom.
Bydd rhywun o hyd yn dod ar draws
rhywbeth diddorol ar y safle, byddaf yn eu dilyn ar trydar, felly byddaf yn
cael diweddariad rheolaidd o unrhyw gynnwys newydd. Ychydig yn ol ymddangosodd
stori hynod ddifir ar y safle am ymweliad y grwp Sex Pistols a thref Caerffili yn
ol ym 1976. Felly dyma Casgliad y Werin yn ymdrin a diwylliant pop mewn cyd
destyn hanesyddol – gwych o beth !
Yn wir, mae dau eitem yma, un yw
llun o’r tocyn i’r cyngerdd gan y Sex Pistols yn Sinema’r Castell wedi ei
uwch-lwytho gan Treftadeath Caerffili a’r llall yw stori’r brotest yn erbyn y
cyngerdd.
Rwyf wedi bod yn dadlau yn rheolaidd
fod hanes diwylliant pop cyfoes (yn ei holl amrywiaeth) yn rhywbeth sydd angen
ei drin a’i drafod. Mae 1976 yn sicr ddigon pell yn ol i fod yn “hanes”, mae
holl gyd-destyn “Punk” yn sicr yn rhywbeth sydd bellach yn cael ei drafod mewn
Prifysgolion os nad rhaglenni di-ri ar BBC 4 ond fel sydd yn boenus o amlwg
dydi diwylliant pop yn y cyd-destyn Cymraeg a Chymreig ddim wedi cael yr un
raddfa o sylw neu drafodaeth academaidd yng Nghymru ac yn sicr heb gael
triniaeth ddigonol gan y Cyfryngau Cymraeg (yn eu holl amrywaieth).
Os yw unrhywun wedi gwylio’r ffilm
‘The Great Rock’n Roll Swindle’, rhyw fath o ddogfen amgen gan Julian Temple am
yrfa’r Pistols, un o’r darnau mwyaf diddorol i mi yn sicr, oedd y brotest gan
drigolion Caerffili i wrthwynebu’r ffaith fod y grwp yn canu yn y dref. Dyma
chi engraifft o draddodiad cymdeithasol ceidwadol y Capel a’r Eglwys, y
ceidwadaeth oedd (sydd ?) yn bosib mewn ardaloedd di-freintiedig, tlawd,
dosbarth gweithiol, ol-ddiwydiannol a’r math o gulni sydd yn aml yn
nodweddiadol o’r gymdeithas Gymreig ar wahanol adegau yn ei hanes.
Mae lle felly i rywun drafod natur
ac agweddau’r gymdeithas yn y Cymoedd yn ol yn y 70au, wedi’r cwbl y gymdeithas
yma mewn ffordd oedd yn gyfrifol am grwpiau fel y Llygod Ffyrnig, cymeriadau
fel Steve Strange, Gareth Potter ac yn ddiweddarach y Manic Street Preachers,
oll yn eu ffyrdd eu hunnain wedi gorfod gwrthryfela yn erbyn ‘culni’ eu
magwraeth a’u cefndir. Astudiaeth o effaith y lle ar y celf neu’r diwylliant yw
hyn nid beirniadaeth.
Felly wrth i 1976 ddod i ben, roedd
y Sex Pistols newydd regi ar rhaglen Bill Grundy ac roedd trigolion Caerffili
yn sicr yn bryderus iawn am ba effaith fydda grwp o’r fath yn ei gael ar bobl
ifanc y dref. Dyma chi engraifft gwych sut roedd papurau fel y Daily Mail ar y
pryd yn cyflyrru pobl i feddwl fod grwp roc fel y Sex Pistols nid yn unig yn
rhywbeth anfoesol ond yn fygythiad i fywyd pob dydd a’r drefn oedd ohonni.Y gwir
hanesyddol yw fod mwy o wrthwynebwyr y tu allan i’r cyngerdd yn canu carolau
nac oedd i mewn yn y Sinema yn gwylio’r grwp.
Ond cyd-destyn yr erthygl yma ar
Casgliad y Werin, ac efallai hyn sydd yn gwneud hwn yn ddarn bach o hanes mor
ddiddorol, yw fod y Cynghorydd Ray Davies bellach wedi newid ei farn am yr holl
ddigwyddiad ac yn difaru ei fod wedi gwrthwynebu ymddangosiad y grwp yng
Nghaerffili yn ol ym 1976. Gyda Davies yn cyfaddef iddo yntau unwaith fod yn “rebal”
ac yn ‘Teddy Boy’ mae’n edrych yn ol gan weld nad oedd fawr o wahaniaeth rhwng
ei ieuenctyd ef a ieuenctyd y Pyncs ym 1976-77. Dim ond pobl ifanc yn ceisio
cael mynegiant ac arwahanrwydd – dim byd newydd.
Dyma
ddywedodd Davies “Rwy’n edifar hyd heddiw am geisio atal y bobl ifanc rhag
mwynhau eu cerddoriaeth ac rwy’n ymddiheuro o waelod calon am yr hyn wnes i”.
Uwch-lwythwyd y darn bach yma o hanes gan ‘Working Word’ ar y 9fed o Ragfyr
2013, bron union 37 mlynedd ar ol y digwyddiad. Diolchaf i Working Word am
wneud hyn achos dyma ni engraifft arall nawr o ddiwylliant pop yn cael ei drin
yn ei gyd destyn hanesyddol a mewn ffordd dyma engraifft arall o hanes Cymru yn
cael ei ail ddiffinio os mynnwch neu ei gynwys ar y radar. Mae pob un gweithred
fechan fel hyn yn cyfri.
Mewn ffordd fach od, ymddengys erbyn
heddiw fod Caerffili neu yn sicr Treftadaeth Caerffili bron yn ymfalchio yn yr
hanes, does yna ddim llawer o drefi yng Nghymru gafodd ymweliad gan y Pistols.
Mae’r elfen ddemocrataidd i’r safle we, a’r ffaith fod rhai fel Working Word yn
uwch-lwytho hanes o’r fath yn creu gofod amgen (er drwy’r sefydliadau uchod),
yn rhywbeth i’w groesawu ac yn bwysicach byth i’w ddefnyddio, i’w ddarllen ac
i’w fwynhau. Mae’r chwyldro yn digwydd ar y we gyfaill gweler www.casgliadywerin.co.uk
HTV rhaglen ddogfen http://www.youtube.com/watch?v=IO5YwO0Wf3I
No comments:
Post a Comment